Prof. dr hab. Walerian Sobisiak (27.11.1924 - 1.06.1987)
Historyk kultury, etnograf, kulturoznawca autor "Dziejów Ziemi Rawickiej", monografii wydanej 31 maja 1967 roku.
Uczony, nauczyciel akademicki i wielki społecznik bez reszty poświęcający się swojej pracy, która była dla niego równocześnie życiową pasją. Pełen niespożytych sił, energii i witalności. Tryskający humorem, dowcipem. Wieczny optymista. Swoją radością zarażał innych, przede wszystkim studentów.
Walerian Sobisiak urodził się 27 listopada 1924 roku w Rawiczu. Ojciec jego, Jakub, był przed wojną w Korpusie Kadetów woźnym, matka, Teodora z domu Krauze, pracowała w okresie międzywojennym w Fabryce Szczotek, po wojnie zaś - w szwalni.
Po ukończeniu sześciu klas szkoły powszechnej W. Sobisiak w 1937 roku wstąpił do rawickiego Korpusu Kadetów. 1 września 1939 roku został zmobilizowany i wcielony do I Baonu Obrońców Lwowa. Walczył w obronie tego miasta do 22 września 1939 roku, tj. do rozwiązania batalionu przez Armię Radziecką.
W czasie okupacji pracował fizycznie w Rawiczu w różnych firmach niemieckich. 1 września 1944 roku został wywieziony w ramach akcji “Einsatz” do kopania okopów najpierw do Mórkowa - Lipno Nowe, a następnie do Turzej Wilczej pod Włocławkiem.
Zaraz po oswobodzeniu w 1945 roku wrócił do Rawicza, gdzie podjął w gimnazjum przerwaną naukę. Świadectwo dojrzałości otrzymał w maju 1947 roku. W tym samym roku rozpoczął studia ekonomiczno-polityczne na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego. W ich trakcie rozpoczął równocześnie studia na drugim fakultecie - na prawie. W czerwcu 1951 roku uzyskał dyplom magistra nauk ekonomiczno-politycznych, a zaraz potem - dyplom magistra prawa.
W 1952 roku zawarł związek małżeński z Urszulą Szurkowską, z zawodu księgową. Ze związku tego urodziło się troje dzieci: Jerzy (magister inżynier maszyn roboczych i pojazdów), Piotr (magister chemii) i Maria (magister rolnictwa).
Rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną w Zakładzie Ekonomiki Przemysłu Instytutu Włókien Łykowych, by od 1959 roku związać się na stałe z Uniwersytetem. Pracował w Katedrze Etnografii. W roku 1960 obronił pracę doktorską "Rozwój latufundium Biskupstwa Poznańskiego w XVI-XVIII wieku". Habilitował się w roku 1968. Od 1969 roku na etacie docenta związał się z Międzywydziałowym Studium Kulturalno-Oświatowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, którego - już jako Podypolomowego Studium Kultury i Turystyki UAM - od roku 1976 był kierownikiem. Równocześnie aktywnie uczestniczył w tworzeniu Instytutu Kulturoznawstwa, którego przez wiele lat był wicedyrektorem, prowadząc jednocześnie Zakład Metod Upowszechniania Kultury. Od roku 1974 rozpoczął współpracę z nowo powstałym Wydziałem Turystyki i Rekreacji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Przeszedł wszystkie stopnie naukowe i 16 października 1985 roku uchwałą Rady Państwa otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego nauk humanistycznych. Był sekretarzem zespołów badawczych nad kulturą ludową Wielkopolski oraz nad przemianami kulturowymi na Ziemiach Zachodnich. Pełnił wiele funkcji na uniwersytecie, był m.in. wicedyrektorem Instytutu Kulturoznawstwa, kierownikiem Podyplomowego Studium Kultury i Turystyki.
W ostatnich latach przedmiotem jego zainteresowań naukowych stały się głównie przemiany kulturowe w środowiskach polonijnych w Europie Zachodniej.
Jego zainteresowania naukowo-badawcze związane były początkowo z historią gospodarczą, a potem z historią, etnografią i kulturą południowych regionów Wielkopolski. Od lat 70 z całą pasją podjął w swoich badaniach problematykę polonijną, koordynując pracami zespołu badawczego w ramach problemu międzyresortowego "Przemiany kulturowe zbiorowości polonijnych", czyli studia nad dziedzictwem imigrantów przeniesionych w nowe środowisko, a także formami jego utrzymywania w kulturowo obcym otoczeniu. Ukoronowaniem koncepcji "kultury rodzimej" Polonii, którą wyznawał i stosował Profesor stała się monografia "Kultura rodzima Polonii Zachodnio-europejskiej" (wydana w 1983 roku). Był członkiem Komitetu badań Polonijnych PAN, członkiem Europejskiego Towarzystwa Etnograficznego z siedzibą w Paryżu. Uczestniczył w pracach Koła Przyjaciół Rawicza oraz Rawickiego Towarzystwa Kulturalnego, będąc inicjatorem i twórcą Muzeum regionalnego w Rawiczu, członkiem Społecznej Rady Programowej w Pałacu Kultury w Poznaniu itp. W dowód uznania za swoją działalność regionalną otrzymał odznaki Zasłużonego Działacza miasta Poznania, Województwa Poznańskiego i Leszczyńskiego.
Mniej znaną kartą biografii tego cenionego badacza kultury ludowej jest jego działalność harcerska. Do ZHP wstąpił w 1935 roku dzięki inicjatywie nauczyciela i równocześnie drużynowego, phm. Przewoźnego, działającego przy Szkole Powszechnej nr 2 w Rawiczu. W roku 1938 uzyskał stopień młodzika. Po wznowieniu działalności ZHP w maju 1945 roku, W. Sobisiak wstąpił do drużyny harcerskiej im. Zawiszy Czarnego. Na przełomie 1945 i 1946 roku został powołany na członka Komendy Hufca w Rawiczu, a w maju 1946 roku - na przybocznego Hufca. Od 1 stycznia 1946 roku był równocześnie drużynowym III drużyny harcerskiej im. Stefana Czarnieckiego, pełniąc tę funkcję do początku 1948 roku, tj. do momentu objęcia funkcji hufcowego. Był organizatorem wielu biegów harcerskich, pochodów, ognisk i balów sylwestrowych organizowanych dla mieszkańców Rawicza. W lipcu 1945 roku kierował reprezentacją rawickiego Hufca na powitanie wracającego z wygnania Prymasa Polski ks. kardynała A. Hlonda w Żmigrodzie. On również kierował powitaniem w Domku Harcerskim arcybiskupa Dymka w czasie jego wizytacji parafii rawickiej. W połowie 1949 roku W. Sobisiak został zdymisjonowany przez komendanta Wielkopolskiej Chorągwi Harcerzy, Czesława Karcza. Przy wręczeniu dymisji odebrano W. Sobisiakowi książeczkę harcerską i krzyż. Powód dymisji: trwanie przy dotychczasowej ideologii harcerstwa. Od tego czasu W. Sobisiak nie udzielał się w ZHP ani w Rawiczu, ani w Poznaniu.
Walerian Sobisiak, wszystkim rawiczanom znany jako autor monografii “Dzieje ziemi rawickiej”, zmarł nagle 1 czerwca 1987 roku w czasie pełnienia funkcji przewodniczącego komisji egzaminacyjnej na studia zaoczne z zakresu kulturoznawstwa. Pochowany został w rodzinnym grobowcu na rawickim cmentarzu.
W 1994 roku Towarzystwo Przyjaciół Rawicza wystąpiło do burmistrza MiG Rawicz z wnioskiem o nadanie jednej z ulic Rawicza imienia Waleriana Sobisiaka. Mija właśnie trzydzieści lat od śmierci cenionego naukowca, badacza-regionalisty oddanego całym sercem Wielkopolsce i ziemi rawickiej. Kiedy doczekamy się upamiętnienia przez rawiczan postaci Waleriana Sobisiaka?
Informacje pochodzą z:
artykułu zamieszczonego w czrwcowym wydaniu "Gazety Rawickiej" w 1997 roku.
http://mumelab01.amu.edu.pl/archiwum/sobisiak.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Instytut_Kulturoznawstwa_Uniwersytetu_im._Adama_Mickiewicza_w_Poznaniu
Zdjęcie:
http://kulturoznawstwo.amu.edu.pl/pierwszy-rocznik-studentow-poznanskiego-kulturoznawstwa/
(stan na 22 lutego 2017)